O wzmożonym napięciu mięśniowym u dziecka rodzic zwykle dowiaduje się od lekarza lub fizjoterapeuty. Niektóre z objawów często zauważane są również przez samych rodziców. Niezależnie czy Twoje dziecko ma już zdiagnozowane wzmożone napięcie, czy też zaobserowałaś(eś) u niego niepokojące objawy, postaram się pomóc, co w takiej sytuacji można zrobić i pomogę usystematyzować wiedzę w tym temacie. W dzisiejszym artykule przedstawię, czym jest wzmożone napięcie mięśniowe i jaka jest jego możliwa przyczyna oraz jakie są typowe objawy. Przybliżę również temat terapii dziecka i objaśnię jej prawdopodobny przebieg. Przy okazji czytania tego artykułu warto wcześniej zapoznać się z jednym ze wcześniejszych wpisów, w którym napięcie mięśniowe zostało przedstawione i szczerzej opisane. Koniecznie zajrzyj tutaj: napięcie mięsniowe - kiedy skonsultować się z fizjoterapeutą?
W artykule
- Jaki jest rozkład napięcia mięśniowego u niemowlęcia?
- Czym jest wzmożone napięcie mięśniowe?
- Jakie są objawy wzmożonego napięcia mięśniowego u niemowlęcia?
- Przyczyny wzmożonego napięcia mięśniowego u niemowlęcia
- Dlaczego ważna jest konsultacja i z kim skonsultować dziecko?
- Rola fizjoterapeuty dziecięcego w terapii wzmożonego napięcia mięśniowego
- Wsparcie poprzez pielęgnację i zabawę
Jaki jest rozkład napięcia mięśniowego u niemowlęcia?
W pierwszym roku życia dziecka zauważa się, że rozkład napięcia mięśniowego u maluszka nie jest stały. W pierwszym miesiącu życia napięcie mięśniowe u dziecka w osi głowa-tułów jest zmniejszone, a napięcie w rączkach i nóżkach jest zwiększone. Z biegiem czasu dziecko uzyskuje większą stabilność w obrębie tułowia, a napięcie mięśniowe rączek i nóżek się zmniejsza. W ten sposób uzyskuje ono większą swobodę ruchu kończynami górnymi i dolnymi. W efekcie zmiany napięcia mięśniowego dziecko może osiągać nowe umiejętności oraz je rozwijać. Jeżeli rozkład napięcia mięśniowego u dziecka będzie nieprawidłowy, to tym samym może to utrudniać kształtowanie i rozwijanie aktywności ruchowych. Dziecko może mieć wówczas trudności z utrzymaniem główki, podporem, leżeniem na brzuszku, pełzaniem, siadem, czworakowaniem, wstawaniem czy z chodem. Wyróżnia się dwa główne typy nieprawidłowości w tym zakresie, czyli wzmożone i obniżone napięcie mięśniowe. W dzisiejszym wpisie skupię się na pierwszym przypadku, czyli wzmożonym napięciu mięśniowym u dziecka. O obniżonym napięciu mięśniowym można przeczytać w jednym z poprzednich artykułów: obniżone napięcie mięśniowe.
Czym jest wzmożone napięcie mięśniowe?
Wzmożone napięcie mięśniowe nazywane jest również hipertonią. Objawy wskazują na nadmierny opór mięśni oraz zmniejszony zakres ruchu w stawach. U dziecka opór mięśni można zaobserwować podczas ruchów takich jak zginanie rączek czy nóżek. Jest to dość częsty problem, który występuje u niemowląt i dzieci. Jest wynikiem nieprawidłowej pracy układu nerwowego oraz stanowi konsekwencję niewłaściwej dystrybucji napięcia mięśniowego u dziecka. W szczególności dotyczy maluszków, które mają osłabione napięcie centralne. Mówiąc bardziej obrazowo można powiedzieć, że w przypadku wzmożonego napięcia, niektóre mięśnie u dziecka są mocniej napięte od drugich. Warto zaznaczyć, że w przypadku występowania u dziecka wzmożonego napięcia, często również pojawia się problem z harmonijnym rozwojem ruchowym i asymetrią ciała.
Jakie są objawy wzmożonego napięcia mięśniowego u niemowlęcia?
Do niepokojących sygnałów mogących wskazywać na wzmożone napięcie mięśniowe u dziecka, z którymi rodzic zgłasza się do pediatry, neurologa i kolejno fizjoterapeuty, można wyróżnić:
- prężenie całego ciała,
- sztywność,
- zaciskanie piąstek,
- nadmierne prostowanie nóżek,
- krzyżowanie nóżek,
- napięcie nóżek i rączek,
- odgięcie głowy,
- wygięcie ciała w literkę ,,c'',
- pchanie głową w podłoże,
- barki uniesione,
- asymetria ustawienia głowy i tułowia,
- trudności w unoszeniu głowy w pozycji leżenia na brzuchu,
- trudności w utrzymaniu pozycji leżenia na brzuchu,
- trudność w sięganiu do zabawki,
- trudności ze snem,
- niepokój,
- płaczliwość,
- rozdrażnienie,
- trudności w osiągnięciu kolejnych umiejętności.
Przy wzmożone napięciu mięśniowym niemowlę może wydawać się być bardziej napięte, sztywne i mieć trudności z wykonywaniem ruchów.
Przyczyny wzmożonego napięcia mięśniowego u niemowlęcia
Istnieje wiele przyczyn, które mogą powodować zaburzenia napięcia mięśniowego. Można wyróżnić między innymi:
- przedwczesny poród,
- niska waga urodzeniowa,
- wcześniactwo,
- niedotlenienie w trakcie porodu,
- trudności w trakcie trwania ciąży i porodu,
- wrodzone wady neurologiczne,
- choroby genetyczne,
- rozszczep kręgosłupa,
- dziecięce porażenie mózgowe.
Wzmożone napięcie mięśniowe może być również spowodowane lub pogłębione nieprawidłową opieką i pielęgnacją niemowlęcia. Dokładne przyczyny pomoże znaleźć specjalista podczas odpowiedniej diagnozy i badania.
Dlaczego ważna jest konsultacja i z kim skonsultować dziecko?
Niepokojące sygnały często będą zauważone przez pediatrę podczas rutynowych kontroli. Napięcie mięśniowe u maluszka wraz z rozwojem zmienia się, dlatego ważna jest jego obserwacja również przez rodzica. W przypadku zaobserwowania u dziecka wyżej wymienionych objawów zaleca się konsultację z neurologiem lub pediatrą. Będą oni w stanie zdiagnozować problem oraz zlecić ewentualne dodatkowe badania. Pomogą również znaleźć przyczynę nieprawidłowości oraz określić skalę problemu. W razie konieczności lekarz zaleci dalszą konsultację oraz rozpoczęcie terapii u fizjoterapeuty dziecięcego.
Rola fizjoterapeuty dziecięcego w terapii wzmożonego napięcia mięśniowego
Fizjoterapeuta ma możliwość wprowadzenia indywidualnie dostosowanego postępowania, mającego na celu dążenie do polepszenia rozwoju dziecka. Podczas terapii fizjoterapeuta często wykorzystuje elementy metody NDT Bobath. O metodzie tej więcej można przeczytać w artykule: Metoda NDT- Bobath - czym jest i u kogo znajdzie zastosowanie. Zgodnie z założeniami tej metody, fizjoterapeuta normalizuje napięcie mięśniowe i wprowadza pozycję oraz ruch, który jest jak najbardziej zbliżony do prawidłowego wzorca ruchu. Inną popularną metodą terapii jest metoda Vojty. Polega ona na stymulacji manualnej punktów uciskowych, które zlokalizowane są w dedykowanych strefach na ciele dziecka, stymulując przy tym ośrodkowy układ nerwowy. Niezależnie od metody głównym celem jest wspomaganie rozwoju ruchowego dziecka.
W przypadku wystąpienia u dziecka wzmożonego napięcia mięśniowego fizjoterapeuci zwracają również uwagę na prawidłową opiekię i pielęgnację niemowlęcia. Od fizjoterapeuty można dowiedzieć się między innymi, w jaki sposób wykonywać codzienne czynności przy dziecku takie jak: podnoszenie, noszenie i odkładnie dziecka. Specjalista również podpowie, w jaki sposób przebierać dziecko, jak go obracać na bok, karmić i bawić się z nim. Istotne jest, aby rodzic wdrożył te zasady oraz ćwiczenia jak najwcześniej, dzięki czemu maluszek będzie miał możliwość, aby jego rozwój przebiegał prawidłowo.
Wsparcie poprzez pielęgnację i zabawę
Jak wspomniano wyżej sama pielęgnacja i prawidłowe wykonywanie codziennych czynności może pozytywnie wpływać na rozwój dziecka, a także na jego prawidłowe napięcie mięśniowe. Warto dodać, że w codziennym życiu powinno się zapewnić dziecku spokój i bezpieczeństwo. Nie będzie ono wówczas czuć się zagrożone i nie będzie wprowadzać dodatkowego napięcia ciała. Ponadto warto również spędzać jak najwięcej czasu z maluszkiem w sposób aktywny, wspierając jego rozwój poprzez zabawę i ruch.
Bibliografia:
- Borkowska M., Szwiling Z.: Metoda NDT-Bobath. Poradnik dla rodziców, PZWL, Warszawa, 2011.
- Matyja M., Gogola A.: Edukacja sensomotoryczna niemowląt, Katowice, 2010.
