Twoje dziecko siada w literę ''W''? Fizjoterapeuta wyjaśnia

Siad w literę ''W'' to jeden z tych tematów, które bardzo często poruszają ze mną rodzice moich małych pacjentów. Rodzice pytają, czy jest to niewłaściwe i czy może negatywnie wpłynąć na rozwój pociechy. Pytają również, co można zrobić, aby dziecko tak nie siadało? W dzisiejszym artykule postaram się odpowiedzieć na wszystkie te pytania i wyjaśnię wątpliwości odnośnie siadu w literę ''W'.

W artykule

Jak zmienia się pozycja siedząca dziecka?

Dziecko najczęściej około 9 miesiąca życia potrafi samodzielnie przyjąć pozycję siedzącą. Najczęściej przyjmuje pozycję siedzącą poprzez przejście do siadu z pozycji amfibii lub też przejście do siadu z pozycji czworaczej. Maluch zaczyna siadać na guzach kulszowych z wyprostowanymi pleckami. W celu utrzymania pozycji dziecko musi ciągle utrzymywać odpowiednie napięcie mięśniowe. Czasami, szczególnie na początku, można zauważyć, że dziecko, aby utrzymać równowagę, potrzebuje podeprzeć się na rączkach. Wraz z upływem czasu pozycja siedząca dziecka staje się stabilniejsza. Warto zaznaczyć, że sama pozycja również zmienia się wraz z jego wiekiem. Dziecko przyjmuje różnorodne i zaawansowane formy siadu. Zdarza się jednak, że dziecko przyjmuje pozycję siadu, która jest nieprawidłowa. W tym przypadku może być właśnie mowa o siadzie w literę ''W'', szczególnie jeżeli pozycja ta jest często stosowana przez malucha. 

Jak wygląda pozycja siadu w literę "W"?

Rodzice, patrząc od przodu lub z góry na dziecko siedzące na podłodze, lub macie, mogą zauważyć, że siedzi ono pośladkami pomiędzy stopami, a jego nóżki ułożone są w taki sposób, że przypominają właśnie literę ''W''. Mówiąc dokładniej, to stawy biodrowe dziecka są ustawione w zgięciu i odwiedzeniu oraz rotacji wewnętrznej. Podobnie jest w przypadku stawów kolanowych. Są one zbliżone do siebie, zgięte oraz oparte o podłoże częścią przyśrodkową, czyli wewnętrzną. Pięty dziecka zwykle ustawione są wówczas na zewnątrz, a rzadziej są przywiedzione do pośladków.

Dlaczego dziecko siada w literę "W"?

Najczęściej siad w literę "W" obserwuje się u dzieci, które mają obniżone napięcie mięśniowe i hipermobilność stawów. Pozycja ta zwiększa płaszczyznę podparcia między innymi poprzez szerokie ułożenie nóżek i dziecko jest bardziej stabilne. Dziecku zwyczajnie jest łatwiej zachować równowagę i utrzymać tułów w pionie. Nie musi przy tym wkładać dużej ilości energii i pracy w utrzymanie pozycji ciała. Mięśnie tułowia i szyi dziecka również nie muszą tak bardzo aktywnie pracować przeciwko sile grawitacji. Dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym często siadają w ten sposób podczas zabawy. W siadzie ''W'' jest mu znacznie łatwiej nie tylko utrzymać stabilność, ale też skupić wzrok i uwagę na zabawce. Pozycję taką obserwuje się również u dzieci, które mają niewystarczający zakres ruchomości bioder i nóżek oraz trudności z kontrolą motoryczną i koordynacją. Warto nadmienić, że w przypadku niemowlęcia i małego dziecka, fizjologiczne przodoskręcenie (antetorsja) szyjki kości udowej pozwala na uzyskanie dość dużej rotacji wewnętrznej w stawach biodrowych. U niemowląt i małych dzieci może on wynosić nawet do około 40 stopni. Jest on znacznie większy niż u osoby dorosłej. Dla porównania u dorosłego człowieka kąt antetorsji wynosi około 10-20 stopni. Z uwagi na to dziecku łatwiej jest przebywać w takiej pozycji. Korzystając ze sposobności, z łatwością i bez użycia dodatkowej energii może siadać z nóżkami w kształcie litery ''W''. Ponadto taką pozycję można zaobserwować u dzieci z:

• niewłaściwymi i słabymi reakcjami równoważnymi,
• trudnością z rotacją tułowia,
• trudnością z przekraczaniem linii środkowej ciała,
• trudnością przenoszenia ciężaru ciała z jednej strony na drugą,
• niewłaściwą mobilnością i stabilnością miednicy,
• trudnością dysocjacji, czyli oddzielnej pracy obręczy miedniczej i barkowej,
• zaburzeniami w budowie stawów,
• niestabilnością lub tyłopochyleniem miednicy,
• niewłaściwą stabilizacją tułowia,
• osłabioną strukturą więzadłową. 

Czy siad w literę "W" może wpływać w sposób negatywny na rozwój dziecka?

Częste siadanie w literę "W" może negatywnie wpłynąć między innymi na nieprawidłowe ustawienie nóżek czy też na osłabienie kontroli tułowia, a także może prowadzić do wystąpienia wad postawy i ogółem na niewłaściwy rozwój dziecka w przyszłości. Do negatywnych skutków tej pozycji siadu można między innymi zaliczyć:

• osłabienie mięśni tułowia,
• wystający brzuszek,
• wypiętą do tyłu pupę,
• koślawość kolan,
• koślawość stóp,
• plecy okrągłe,
• chód gołębi ze stopami skierowanymi do wewnątrz,
• przykurcze mięśni kulszowo-goleniowych,
• nadwyrężenie więzadeł,
• nadmierna rotacja kości biodrowych.

Kiedy siadanie dziecka w pozycji "W" powinno martwić rodzica?

Jeżeli dziecko siada w literę ''W'' raz na jakiś czas i nie jest to dominujący sposób siadu wykorzystywany przez dziecko, to wówczas nie powinno to być powodem budzącym obawy u rodziców. Nie będzie najprawdopodobniej również wówczas symptomem mówiącym o jakichkolwiek nieprawidłowościach dotyczących rozwoju dziecka. Jeżeli natomiast siad ten jest dla dziecka dominujący i dziecko bardzo często przebywa w takiej pozycji, to wówczas warto zasięgnąć porady specjalisty.

Co robić, gdy dziecko często siada w pozycji "W"?

Jeżeli u dziecka zauważono częste używanie tego siadu lub dziecko tylko i wyłącznie korzysta z tego sposobu siedzenia, to przede wszystkim należy udać się z nim na konsultację do fizjoterapeuty dziecięcego. Siad w pozycji ''W'' bardzo często jest konsekwencją innych nieprawidłowości i konsultacja pozwoli to zweryfikować i rozwiązać problem.

Oprócz konsultacji warto również zadbać o odpowiednią aktywności i odpowiednie warunki dla malucha. Podłoże nie powinno być zbyt twarde i zbyt miękkie. Dobrym pomysłem będzie wykorzystanie maty piankowej. Na odpowiednim podłożu dziecko może rozwijać i kształtować umiejętności ruchowe właśnie poprzez ruch i zabawę. W osobnym poście można znaleźć więcej informacji na temat wyboru odpowiedniej maty dla dziecka - Jaką matę wybrać dla niemowlaka? Fizjoterapeuta radzi. Podczas aktywności i zabawy warto zachęcać dziecko do częstej zmiany pozycji. Warto pokazywać również inne pozycję siadu. Zaproponować można siad boczny, z wyprostowanymi nóżkami do przodu, rozkroczny, skrzyżny i na piętach. Dobrym pomysłem będzie również zaproponowanie dziecku zabawy w klęku prostym lub jednonóż, w siadzie na piłce gimnastycznej czy w siadzie na krzesełku. W przypadku starszych dzieci warto dać dziecku zmienić samemu pozycję, a dopiero potem ewentualnie mu ją poprawić. Warto zadbać też o swobodną aktywność ruchową dziecka, która korzystnie wpływa na napięcie mięśniowe malucha. Postaraj się zapewnić mu dobre i optymalne warunki do takiej zabawy. Dobrym pomysłem będzie wprowadzenie zabaw polegających na czworakowaniu po poduszkach, kocach, przez nogi rodzica czy przez tunel. Wspinanie i zabawy na podłożu również powinny się świetnie sprawdzić. Co więcej, warto również wprowadzić ćwiczenia i zabawy mające na celu wzmocnienie mięśni brzucha, aktywizację miednicy i pracę nad rotacją tułowia. W tym celu również pomocna okaże się być konsultacja z fizjoterapeutą dziecięcym. Warto przypomnieć, że sporadyczne używanie tej pozycji nie zawsze musi budzić niepokój u rodziców. Do każdego dziecka warto podejść w sposób indywidualny i przeanalizować jego rozwój. Jeżeli rodziców cokolwiek niepokoi w rozwoju dziecka, to warto to skonsultować ze specjalistą.

Podsumowanie

Siad w literę ''W'' może przede wszystkim świadczyć o niewłaściwym napięciu mięśniowym (dysbalansie mięśniowym) lub o niewłaściwym zakresie ruchomości w stawach biodrowych. Siad ten wykorzystywany przez dziecko w sposób znacznie częstszy niż inne może mieć wpływ na wystąpienie u dziecka wad postawy. Z uwagi na to warto obserwować rozwój dziecka oraz to, w jaki sposób siada. W przypadku zauważenia, że dziecko często siada w taki sposób, warto go skonsultować ze specjalistą. Dobrym pomysłem będzie konsultacja z fizjoterapeutą dziecięcym. Dodatkowo warto zaproponować dziecku różne aktywności motoryczne w różnych pozycjach i zachęcać go do zabawy, a w razie potrzeby korygować pozycję dziecka. 

Bibliografia:

1. Honig EL, Haeberle HS, Kehoe CM, Dodwell ER. Pediatric orthopedic mythbusters: the truth about flexible flatfeet, tibial and femoral torsion, W-sitting, and idiopathic toe-walking. Curr Opin Pediatr. 2021 Feb 1;33(1):105-113. doi: 10.1097/MOP.0000000000000977. PMID: 33315688.
2. Rethlefsen SA, Mueske NM, Nazareth A, Abousamra O, Wren TAL, Kay RM, Goldstein RY. Hip Dysplasia Is Not More Common in W-Sitters. Clin Pediatr (Phila). 2020 Oct;59(12):1074-1079. doi: 10.1177/0009922820940810. Epub 2020 Jul 13. PMID: 32659120.