Nagły, długotrwały i powtarzający się płacz u dziecka, który wydaje się być nie do ukojenia. Najczęściej pojawiający się po południu lub wieczorem. Ponadto maluszek pręży się i podkurcza nóżki, a jego brzuszek jest wzdęty i napięty. W takim przypadku prawdopodobnie maluszek zmaga się z kolką niemowlęcą. Może się ona pojawić u dziecka nawet w jego pierwszych tygodniach życia. Według badań dolegliwość ta może dotyczyć nawet do 40% niemowląt na całym świecie. Z dzisiejszego artykułu dowiesz się, czym jest kolka niemowlęca, jakie są jej prawdopodobne przyczyny i objawy, jak ją rozpoznawać oraz jak w takiej sytuacji pomóc dziecku.
Spis treści
- Czym jest kolka niemowlęca?
- Jakie są przyczyny występowania kolki u niemowląt?
- Jakie są główne objawy kolki niemowlęcej?
- Kiedy ból brzuszka może świadczyć o czymś innym niż kolka?
- Czy w przypadku kolki niemowlęcej warto udać się do fizjoterapeuty?
- Czy warto dodatkowo udać się z dzieckiem do osteopaty?
- Jak radzić sobie z kolką u dziecka w domu?
- Masaż brzuszka jako jedna z metod radzenia sobie z kolką u dziecka
- Przykładowe propozycje produktów, które mogą być przydatne, gdy dziecko ma kolkę
- Podsumowanie
- Inne artykuły, które mogą Cię zainteresować
Czym jest kolka niemowlęca?
Kolka niemowlęca zwykle nie stanowi zagrożenia dla zdrowia czy życia dziecka, ale z pewnością jest dla niego bardzo dokuczliwa. Jest to dysfunkcja, podczas której z powodu bólu występuje u dziecka nagły, intensywny płacz, który jest trudny do ukojenia. Najczęściej występuje w godzinach popołudniowych lub wieczornych. Kolka niemowlęca charakteryzuje się nagłym początkiem i nagłym zakończeniem bez zauważalnej przyczyny. W przypadku kolki niemowlęcej u dziecka można zauważyć twardy brzuszek oraz to, że podkurcza nóżki i się pręży. Pojawić może się już od około 2. tygodnia życia i zwykle ustępuje około 3-5 miesiąca. Jak wygląda atak kolki u niemowlęcia? Na początku, dziecko zwykle czerwienieje na twarzy. Pojawia się na niej grymas i niezadowolenie. Dziecko podkurcza nóżki i nagle zaczyna głośno płakać. Później zdarza się, że gwałtownie prostuje nóżki, które stają się natychmiast napięte i sztywne. U dziecka można ponadto zauważyć, że brzuszek jest wzdęty i napięty.|
Według różnych badań przeprowadzonych na całym świecie kolka niemowlęca może dotyczyć między 10 a 40 procent dzieci (źródło - PubMed). Należy jednak zaznaczyć, że procent ten różni się w różnych badaniach naukowych, natomiast najczęściej oscyluje właśnie w tych wartościach.
|
Jakie są przyczyny występowania kolki u niemowląt?
Przyczyny występowania kolki u niemowląt pomimo wielu badań nie zostały jeszcze jednoznacznie określone. Dlatego też mówi się wyłącznie o jej prawdopodobnych przyczynach. Wśród czynników powodujących kolkę, które są najczęściej wymieniane przez badaczy i specjalistów, wyróżnia się między innymi:
- niedojrzałość układu nerwowego,
- niedojrzałość układu pokarmowego,
- nieprawidłowa pozycja i technika karmienia,
- nieprawidłowa pozycja odbijania,
- niewłaściwa sposób noszenia,
- przebodźcowanie (zbyt duża ilość bodźców docierająca do dziecka),
- połykanie powietrza przez dziecko podczas karmienia,
- nagromadzenie gazów,
- refluks żołądkowo-przełykowy,
- nietolerancja laktozy,
- alergia pokarmowa,
- zaburzenia flory jelitowej lub problem z jelitami u mamy,
- występujący stres i niepokój u mamy,
- palenie papierosów przez mamę,
- niewłaściwa dieta mamy,
- trudny poród.
Badań na ten temat kolki jest bardzo dużo. Co ciekawe, w 2023 roku, pojawiło się badanie, które opisuje wyraźną korelację pomiędzy migreną zarówno dziecka, jak i matki, a kolką (źródło - PubMed). Mimo że określenie przyczyny może być niezwykle trudne, szczególnie w przypadku częstych, bolesnych i długotrwałych dolegliwości należy skonsultować się z lekarzem.
Jakie są główne objawy kolki niemowlęcej?
Do charakterystycznych objawów kolki niemowlęcej zalicza się między innymi:
- nagły, długi i intensywny płacz,
- grymaszenie,
- niepokój i rozdrażnienie,
- prężenie się,
- podkurczanie nóżek,
- zaciskanie piąstek,
- wzdęty, napięty i twardy brzuszek,
- głośne wydzielanie gazów,
- płacz podczas karmienia,
- niechęć do jedzenia,
- niespokojny sen.
Objawy te z pewnością powinny być łatwo rozpoznawalne przez każdego rodzica. Jak już wspomniałam wyżej szczególnie przy nawracających i bolesnych dolegliwościach, warto skonsultować się jednak ze specjalistą. Poniżej opiszę, w jaki sposób rozpoznaje się kolkę.
Kiedy ból brzuszka może świadczyć o czymś innym niż kolka?
W celu potwierdzenia czy dziecko rzeczywiście cierpi na kolkę, niezbędne oczywiście będzie szczegółowe badania lekarskie i ustalenie diagnozy. Warto jednak zaznaczyć, że rozpoznanie kolki u dziecka wymaga spełnienia wszystkich kryteriów wymienionych poniżej:
- dziecko ma mniej niż 5. miesięcy życia,
- pojawia się nagły, napadowy, nawracający płacz, krzyk i grymaszenie trudne do ukojenia bez konkretnej przyczyny,
- brak zaburzeń rozwoju fizycznego, brak gorączki i innych objawów mogących świadczyć o innej chorobie oraz prawidłowy przyrost masy ciała.
Ponadto warto dodać, że jeszcze do niedawna, rozpoznanie kolki u dziecka determinowane było tak zwaną "regułą trójek" lub "regułą trzech". Była to, zaproponowana w 1954 roku przez amerykańskiego pediatrę Morris'a Wessel'a, definicja kolki, która została przyjęta i powszechnie była stosowana. Mówiła ona o tym, że w celu stwierdzenia kolki u zdrowego dziecka okresy niewyjaśnionego i intensywnego płaczu trwają ponad 3 godziny na dobę, przez więcej niż 3 dni w tygodniu i dłużej aniżeli 3 tygodnie. Mimo że nadal jest powszechnie znana, to jednak zastępuje ją zaktualizowana definicja podana powyżej.
| Jeżeli którykolwiek z wyżej wymienionych punktów nie jest spełniony, to wówczas należy koniecznie skonsultować się z lekarzem specjalistą. Ponadto, jak już wyżej wspomniałam, ze specjalistą powinno skonsultować się szczególnie wtedy, kiedy bóle brzuszka są bardzo bolesne i często się powtarzają. |
Czy w przypadku kolki niemowlęcej warto udać się do fizjoterapeuty?
Fizjoterapeuta dziecięcy powinien być w stanie zweryfikować czy dziecko boryka się z kolką niemowlęcą lub ewentualnie zalecić dalsze konsultacje z innym specjalistą. Głównym zadaniem fizjoterapeuty będzie przede wszystkim niwelowanie dolegliwości bólowych poprzez między innymi rozluźnienie powłok brzusznych. Zwykle będzie to po prostu odpowiedni masaż brzuszka. Fizjoterapeuta może przeprowadzić i zaprezentować pozycje i ćwiczenia ukierunkowane na łagodzenie dolegliwości kolki. Fizjoterapeuta dodatkowo może przeprowadzić instruktaż dotyczący pielęgnacji i opieki oraz nauczyć rodziców, w jaki sposób mogą wykonywać masaż brzuszka samodzielnie w domu. Masaż, nawet ten wykonany w domu przez rodzica, może skutecznie zniwelować ból i poprawić jego samopoczucie. Więcej o masażu brzuszka można przeczytaj w dalszej części artykułu. Poniżej znaleźć można ponadto jeszcze więcej sposobów na radzenie sobie z kolką niemowlęcą, które mogą sprawdzić się również u Twojego dziecka.
Czy warto dodatkowo udać się z dzieckiem do osteopaty?
O tym, kim jest osteopata i jaka jest różnica pomiędzy fizjoterapeutą a osteopatą, na pewno jeszcze napiszę. Na pewno można zaznaczyć, że jest to specjalista z wykształceniem medycznym, który głównie za pomocą terapii manualnej jest w stanie pomóc zarówno dorosłemu, jak i dziecku z dolegliwościami bólowymi. W przypadku kolki osteopata może zmniejszyć napięcie w mięśniach oraz stawach maluszka i poprawić ich funkcjonowanie poprzez zastosowanie delikatnych manipulacji. Tak właśnie nazywa się techniki, które wykorzystuje w leczeniu pacjenta. Zwykle są to manipulacje w obrębie brzuszka, ale specjalista może również pracować w obrębie miednicy czy też kręgosłupa. Wizyta u osteopaty zazwyczaj jest dla dziecka komfortowa i bezbolesna. Terapię tą można odbywać jako jedyną formę terapii dziecka lub może ona być uzupełnieniem terapii prowadzonej przez fizjoterapeutę, lub innego specjalistę. Szczególnie w przypadku bolesnych i długotrwałych problemów z bólem brzuszka, najlepsze efekty może przynieść właśnie konsultacja u obu specjalistów i połączenie dwóch terapii.
Jak radzić sobie z kolką u dziecka w domu?
Poniżej przedstawię kilka sposobów, które powinny pomóc załagodzić objawy kolki u niemowlęcia. Warto mieć na uwadze, że nie ma jednego sprawdzonego sposobu oraz że każdy maluszek jest inny i pewne sposoby mogą się lepiej sprawdzać, a inne przeciwnie. Przede wszystkim na początku warto poobserwować dziecko i zdać się na swoją intuicję. Zdarza się tak, że maluszkowi pomaga najbardziej bliskość rodzica. Kontakt z rodzicem, w tym przytulanie, głaskanie i spokojne mówienie, pomaga mu się wyciszyć, działa na niego uspokajająco i kojąco. W wielu przypadkach pozwala przerywać jego płacz. Bliski kontakt z rodzicem jest bardzo ważny nie tylko pod kątem dolegliwości, z którymi zmaga się dziecko, ale także przekłada się na jego rozwój psychoruchowy.
Drugim aspektem, na który warto zwrócić uwagę, jest odpowiedni sposób noszenia dziecka. Szczególnie w przypadku problemów z kolką, dziecko najlepiej nosić w pozycji leniwca. Taki sposób noszenia powinien przynieść mu ulgę i załagodzić objawy kolki. Ponadto warto również zadbać o prawidłową technikę karmienia i odbijania niemowlaka. W przypadku karmienia dziecka mlekiem modyfikowanym należy sprawdzić i dobrać odpowiednią butelkę oraz smoczek. Załagodzić dolegliwości u niemowlaka może również:
- delikatny masaż brzuszka,
- ćwiczenia wykonywane nóżkami,
- kąpiel w ciepłej wodzie,
- ciepły okład (termofor z pestek wiśni),
- układanie dziecka na brzuszku,
- odpowiedni pokarm (jeżeli dziecko nie jest karmione piersią).
Masaż brzuszka jako jedna z metod radzenia sobie z kolką u dziecka
Masaż jest jednym z kilku sposobów radzenia sobie z kolką u niemowlęcia. Należy jednak od razu zaznaczyć, że masażu nie należy wykonywać podczas samego ataku kolki. W trakcie ataku warto skupić się na zachowaniu spokoju i otoczeniu maluszka jak najlepszą opieką. Najlepiej stosując przy tym zasady przyjaznej pielęgnacji. W tym czasie najlepiej przytulić maluszka spokojnie i do niego mówić oraz go głaskać. Można go również delikatnie pokołysać podczas noszenia. Nie należy go również wykonywać zaraz po jedzeniu. Masaż brzuszka można wykonywać dopiero, wtedy kiedy kikut pępowinowy odpadnie.
Masaż powinno się wykonywać profilaktycznie w ciągu dnia. Zaleca się wykonywać go po kąpieli albo po zmianie pieluszki. Można go wykonywać nawet kilka razy dziennie. Masaż wykonuje się w celu zapobiegania, a nie właśnie w trakcie samego ataku kolki. Przed rozpoczęciem masażu warto zadbać o komfort dziecka i opowiedzieć spokojnym głosem co będzie się robić. Początkowo można na chwilę położyć obie ręce na jego brzuszku, następnie pochylić się nad dzieckiem i nawiązać z nim relację. Następnie można zacząć delikatnie masować brzuszek dziecka. Poniżej kilka przykładów, w jaki sposób można to robić.
W celu załagodzenia objawów kolki sprawdzą się następujące ruchy:
1. Kciukami od środka na zewnątrz
Ułóż kciuki tuż nad pępkiem i przegłaskaj nimi brzuszek aż do boku.
2. Kółka wokół pępka
Wykonuj ruch okrężny, głaskanie wokół pępka zgodnie ze wskazówkami zegara.
3. Przegłaskanie góra-dół
Naprzemiennie całymi dłońmi masuj brzuszek dziecka od żeber w dół (młynek).
4. Po boczkach
Przegłasz boki brzuszka maluszka od pach do bioderek.Przykładowe propozycje produktów, które mogą być przydatne, gdy dziecko ma kolkę
Oprócz masażu, ćwiczeń i innych metod, o których wspomniałam wyżej, podczas kolki warto zaopatrzyć się w kilka dodatkowych produktów. Poniżej przedstawiam kilka propozycji, które mogą być przydatne i które mogą przynieść dziecku ulgę. Nie jest to post sponsorowany, a poniższe przykłady wynikają albo z mojej analizy, albo w niektórych przypadkach z dobrych opinii, które usłyszałam od rodziców moich pacjentów.
Termofor z pestek wiśni
Termofor z pestek wiśni po podgrzaniu bardzo dobrze sprawdzi się w przypadku kolki niemowlęcej. Ciepły okład pomoże rozkurczyć napięte mięśnie brzuszka i wspomaga przesuwanie się gazów w jelitach. Łagodzi dolegliwości maluszka i przynosi mu ulgę.
1. Cherrypad termofor z pestek wiśni - wzór Minky
2. Ekologiczny termofor z pestek wiśni Acus Med 15 cm
Źródło zdjęcia oraz możliwość zakupu na stronie: acusmed.pl/sklep/terapia-zimnem-i-cieplem/ekologiczny-termofor-z-pestek-wisni-15-cm/
Mata piankowa
Układanie dziecka na brzuszku może zmniejszyć częstotliwość pojawiania się kolek. Pozycja ta zmniejsza ilości gazów w jelitach. W tym przypadku mata piankowa zapewnia maluchowi nie tylko wygodę, ale przede wszystkim zadba o jego bezpieczeństwo i zapewnia mu idealne warunki do prawidłowego rozwoju.
1. Mata piankowa zwijana 180 x 150 x 1,5 cm Nukido NK-342
2. Mata piankowa - puzzle (120x120cm) + piankowe figurki Nukido Town
Podsumowanie
Kolka niemowlęca jest powszechną dolegliwością występującą u dużej liczby dzieci. Jej dolegliwości są zwykle łagodne i z czasem mijają samoczynnie. Szczególnie w przypadku bardziej bolesnych ataków mogą jednak budzić duży niepokój u rodziców. Zastosowanie technik masażu i innych metod powinno pomóc załagodzić dolegliwości kolki i pomóc dziecku. Warto jednak pamiętać, że doświadczony specjalista podczas konsultacji wykona konieczne badania, postawi diagnozę i zaleci, jak postępować z dzieckiem. Na samym końcu pragnę jeszcze raz podkreślić, że rodzice powinni pamiętać, że dla dziecka szczególnie ważna jest bliskość rodzica i ta również w przypadku kolki będzie bardzo pomocna.
Bibliografia:
- Benninga MA., et al.: Childhood Functional Gastrointestinal Disorders: Neonate/Toddler, Gastroenterology, 2016.
- Hyams JS., et al.: Functional Disorders: Children and Adolescents, Gastroenterology, 2016.
- Rurarz A., Ratajczak K., Feleszko W.: Kolki niemowlęce, Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2016.
