Pierwsze wyjście na basen z niemowlakiem. Fizjoterapeuta radzi

Woda jest doskonałym miejscem rekreacji, sportu, a także relaksu nie tylko dla dorosłych, ale również dzieci. W tym tych najmłodszych. W wodzie maluszek może się odprężyć, a jego ciało może się zrelaksować. W dzisiejszym artykule jako fizjoterapeuta dziecięcy, podpowiem, na co zwrócić uwagę podczas pierwszej wizyty z niemowlakiem na basenie. Wyjaśnię, od jakiego wieku można rozpocząć, chodzić z maluchem na basen i w jaki sposób pływanie wpływa na rozwój niemowlęcia.

W artykule

Od kiedy na basen z niemowlakiem?

Dla maluszka woda jest naturalnym środowiskiem. Dziecko przez okres ciąży naturalnie przebywa w wodzie. Dokładniej mówiąc w płynie owodniowym. Po urodzeniu niemowlę, do około 6-8 miesiąca życia, po zanurzeniu pod wodę odruchowo wstrzymuje oddech, zamyka buzię i otwiera oczy. Niemowlę zachowuje się w taki sposób jak przed przyjściem na świat. Dopiero po tym czasie odruch ten zanika. 

Z pierwszą wizytą z dzieckiem na basenie powinno się zaczekać minimum do momentu, aż niemowlę będzie stabilnie trzymać główkę. Zwykle ma to miejsce między 3 a 4 miesiącem życia. Ze względu na gotowość dziecka pod kątem stabilnego trzymania głowy, jak i lepszej odporności maluszka, pediatrzy i fizjoterapeuci rekomendują jednak, żeby poczekać do około 4-6 miesiąca życia dziecka. Ważna jest również kwestia termoregulacji ciała niemowlęcia. Zwykle około 3. miesiąca życia termoregulacja ciała się stabilizuje. W efekcie czego maluszkowi będzie łatwiej radzić sobie z różnicami temperatury na basenie.

Warto mieć na uwadze, że niektóre dzieci do aktywności w wodzie mogą być gotowe już wcześniej. Mogą być też takie maluchy, które tę przygodę rozpoczną znacznie później i będą potrzebowały więcej czasu. Zdarza się również i tak, że dziecko jest już gotowe na przygodę w wodzie natomiast rodzice jeszcze nie. Z tego względu jest to kwestia bardzo indywidualna. Gotowość dziecka na zajęcia na basenie coraz częściej rodzice decydują się skonsultować z pediatrą, co jak najbardziej jest słuszne. Ja również w pełni się z tym zgadzam i również zalecam, aby rodzice, przed pójściem z dzieckiem na basen, skonsultować jego gotowość i brak ewentualnych przeciwwskazań z pediatrą. O typowych przeciwwskazaniach można również przeczytać kilka słów w jednym z następnych akapitów.

Czy pływanie wspomaga rozwój niemowlęcia?

Pływanie z niemowlęciem to nie tylko sposób na spędzanie z nim czasu, ale  również sposób na wspomaganie jego rozwoju psychomotorycznego. Środowisko wodne dostarcza maluszkowi wiele bodźców. Dzieci bardzo lubią wodę i często wyjście na basen jest dla nich świetną okazją do zabawy, ale także właśnie do rozwoju umiejętności. W tym miejscu warto wspomnieć, że pierwsze 12 miesięcy życia dziecka, to okres, w którym maluszek zdobywa w bardzo szybkim tempie szereg nowych umiejętności, które później doskonali. Dlatego też warto w tym okresie rozpocząć pływanie z dzieckiem. Oczywiście, jeżeli dziecko jest na to gotowe i nie ma żadnych przeciwwskazań.

W jaki sposób pływanie wpływa na rozwój niemowlęcia?

Na grafice wymieniłam aż 11 powodów, dlaczego pływanie jest dobre dla rozwoju niemowlęcia. Poniżej omówię krótko te najbardziej istotne.

Rozwój motoryki dużej, wzmocnienie mięśni, poprawa równowagi i koordynacji

Pływanie pomaga niemowlęciu rozwijać umiejętności motoryczne oraz korzystnie wpływa na napięcie mięśniowe i stymuluje rozwój mięśni. Dla maluszka jest to ciekawa forma ruchu, a woda daje dziecku swobodę poruszania się. Środowisko wodne daje dużo możliwości uatrakcyjnienia sposobu stymulacji ruchowej dziecka. W wodzie dziecko ma możliwość nauczenia się kontroli ciała i głowy w różnych płaszczyznach. Maluszek może uczyć się, w jaki sposób przenosić ciężar ciała oraz ma możliwość pracować nad symetrią i schematem ciała. Uczy się ruchu, pracuje nad jego płynnością i precyzją. Zajęcia w wodzie wspierają również u niemowlęcia planowanie motoryczne, koordynację wzrokowo-ruchową oraz poprawiają równowagę i niwelują wady postawy.

Rozwój sensoryczny

Pływanie to doskonała forma stymulacji sensorycznej niemowlaka. Środowisko wodne stymuluje zmysły maluszka. W basenie może doświadczyć różnorodne dźwięki, dotyk i ruch wody, a także temperaturę o różnych wartościach. Podczas zajęć w basenie często wykorzystywane są do zabawy różnorodne zabawki o rozmaitych kształtach, fakturze i kolorach. Pozwoli to dodatkowo stymulować sensorycznie niemowlaka i dostarczać dodatkowych bodźców. Różnorodność tych bodźców, których dostarcza środowisko wodne, wspomaga rozwój percepcji sensorycznej maluszka. Percepcja sensoryczna jest to umiejętność prawidłowego postrzegania i pozyskiwania bodźców z otoczenia za pomocą zmysłów. Niemowlę pływając, buduje świadomość własnego ciała, dotyka, słucha, widzi, smakuje i pracuje nad poczuciem równowagi.

Budowanie relacji i więzi z rodzicami

Pływanie i wspólna zabawa w wodzie daje dziecku i rodzicom możliwość pracy nad budowaniem pomiędzy nimi więzi, relacji oraz bliskości. Rodzice podczas pływania są dużym wsparciem dla niemowlęcia. Obecność rodziców i to, że dziecko jest przez jednego z nich trzymane na rękach, pozwala dziecku poczuć się bezpiecznie.

Rozwój układu oddechowego

Regularne i systematycznie pływanie wspomaga u niemowlęcia rozwój umiejętności prawidłowego oddychania oraz zwiększa pojemność życiową płuc. Środowisko wodne stawia opór, w efekcie czego stanowi trening oddechowy dla maluszka. Poza tym sam kontakt z wodą również korzystnie wpływa na rozwój układu oddechowego. Basen korzystnie wpływa również na wzrost odporności maluszka.

Rozwój funkcji układu krążenia

Pływanie jest aktywnością fizyczną, która korzystnie wpływa na układ krążenia. Regularne pływanie niemowlęcia może pomóc w poprawie ogólnego stanu zdrowia, a także w poprawie krążenia i regulacji ciśnienia krwi.

 

Zajęcia na basenie, z powodzeniem mogą ponadto stanowić profilaktykę dotyczącą wad postawy, zaburzeń integracji sensorycznej czy nawet otyłości.

 

Samodzielne wyjście z niemowlęciem na basen czy zajęcia z instruktorem?

Jako fizjoterapeuta pracujący na co dzień z dziećmi uważam, że niezwykle ważne i wartościowe są zajęcia z wykwalifikowanym instruktorem. Szczególnie na początku przygody związanej z basenem. Zwykle takie zajęcia są prowadzone w sposób grupowy, jak i indywidualny. Tutaj już jest kwestia indywidualnego wyboru formy zajęć według własnych preferencji.

Uczestnictwo w zajęciach prowadzonych przez instruktora pozwala rodzicom lepiej poznać, w jaki sposób wspierać maluszka w wodzie. Zajęcia zwykle są  prowadzone z podziałem na grupy wiekowe. Jest to niezbędne ze względu na to, że w zależności od wieku jest nieco inna specyfika prowadzenia zajęć i wykonywania ćwiczeń. Tyczy się to oczywiście zajęć grupowych. Taki podział również jest stosowany również ze względu na to, że z początku większość zabaw i ćwiczeń wykonywana jest w pozycji horyzontalnej, a w późniejszym czasie wprowadza się aktywności, podczas których maluszka się pionizuje. Co więcej, rodzic podczas zajęć z instruktorem może wzbogacić swoją wiedzę dotyczącą postępowania i pracy z niemowlakiem w wodzie oraz może przećwiczyć pewne zabawy i aktywności pod okiem specjalisty. Zajęcia w wodzie z instruktorem dają rodzicom poczucie spokoju i pewności. Po takich zajęciach uważam, że rodzice będą gotowi na ewentualne samodzielne wizyty z dzieckiem na basenie.

Jeżeli rodzice chcą samemu wybrać się z dzieckiem na basen, to wówczas warto szczególnie zadbać o jego bezpieczeństwo i z rozsądkiem podejść do aktywności na basenie. Przede wszystkim należy zadbać, aby dziecko na daną aktywność było już gotowe. Ponadto warto zwrócić uwagę na sposób trzymania niemowlęcia. Do około 6 miesiąca życia niemowlęcia, tak jak już wyżej wspomniałam, zastosowanie znaleźć powinny pozycję, w których maluszka utrzymuje się horyzontalnie. Oznacza to, że dziecko układa się poziomo względem tafli wody. W przypadku niemowlęcia, które już dość dobrze będzie radziło sobie z pozycjami wyższymi, będzie można mu wprowadzić inne pozycje. Warto również upewnić się co do temperatury wody i czystości oraz higieny zachowanej w danym obiekcie. Zwrócić należy również uwagę czy w pobliżu znajduje się ratownik, który w razie jakichkolwiek trudności udzieli rodzicom pomocy. O pozostałych aspektach, na które należy zwrócić uwagę, opowiem w dalszej części artykułu.

Na czym polegają zajęcia nauki pływania niemowlęcia?

Zajęcia pływania z instruktorem dla niemowląt polegają przede wszystkim na swobodnym ruchu i zabawie. Pracuje się nad tym, aby oswoić dziecko z wodą. Uczy się maluszka pływania na plecach i na brzuchu, nurkowania, skoków do wody oraz ślizgów. Zabawy i ćwiczenia często są prowadzone z wykorzystaniem różnych zabawek i sprzętów.

Jak przygotować niemowlę do pierwszego wyjścia na basen?

Przed pierwszym wyjściem na basen już w domu warto zadbać, aby kąpiel kojarzyła się dziecku z czymś przyjemnym. Dla dziecka kąpiel powinna stanowić pozytywne doświadczenie. Warto oswajać dziecko z wodą i z tym że może ono się nią pochlapać. W szczególności ważnym obszarem jest twarz maluszka. Jest ona szczególnie wrażliwa i warto, aby dziecko było przyzwyczajone do kontaktu z wodą również w tym miejscu. Aby przygotować malucha do wizyty na basenie, można również postarać się stopniowo wydłużać czas jego kąpieli. W przyzwyczajaniu dziecka do wody dobrym pomysłem będzie ponadto zastosowanie zabaw, które z pewnością dostarczą mu wielu pozytywnych emocji. W ramach zabawy można delikatnie polewać plecki i główkę maluszka czy też robiąc tak zwany wodospad, na przykład konewką. W przypadku starszych maluszków, około 9-12 miesiąca życia, można pobawić się w dmuchanie piłeczki na powierzchni wody lub robienie bąbelków. 

Na co zwrócić uwagę podczas wyboru odpowiedniego basenu dla niemowlaka?

Przed wybraniem się pierwszy raz z dzieckiem na basen warto sprawdzić, co oferuje dana pływalnia i wybrać najbardziej odpowiednią. Przede wszystkim warto zorientować się w następujących kwestiach.

1. Czy dane miejsce posiada osobny, dedykowany basen dla niemowląt?

Dodatkowo warto zwrócić uwagę, jaka jest w nim temperatura wody. W przypadku dzieci odpowiednia temperatura wody powinna wynosić około 31-34 stopni Celsjusza.

2. W jaki sposób oczyszczana i uzdatniana jest woda w basenie? 

Przede wszystkim warto sprawdzić aktualne wyniki badań próbek wody, które powinny być ogólnodostępne do wglądu dla zainteresowanych. Ponadto należy pamiętać, że woda w basenie może być ozonowana, chlorowana lub też jonizowana. Oczyszczanie za pomocą chloru jest najpopularniejsze i skuteczne, jeżeli chodzi o radzenie sobie z grzybami i bakteriami, o które znacznie łatwiej ze względu na wyższą temperaturę wody, która jest zalecana w przypadku dzieci. Dlatego też praktycznie każdy obiekt stosuje do czyszczenia wody chlor. Natomiast zwykle jego stężenie jest minimalne. Mimo że jest to stosunkowo rzadkie, to należy pamiętać, że dziecko może być uczulone na chlor. Warto dziecko obserwować i w razie zauważenia jakichkolwiek niepokojących objawów skonsultować się z pediatrą. 

3. Jak wygląda zejście do basenu dla niemowląt?

Zejście do basenu powinno być takie, aby umożliwić rodzicowi wejście do wody z maluszkiem na rękach. Rodzic również powinien mieć możliwość stopniowego zanurzania maluszka w wodzie, trzymając go na rękach.

4. Czy dana pływalnia posiada przebieralnie dostosowane do użytku z niemowlakiem?

Przebieralnia powinna być przyjazna dla dziecka i nie powinno w niej być przeciągu. Dodatkowo miejsce to powinno być wyposażone w sprzęt taki jak przewijak, który ułatwi rodzicowi przebranie maluszka.

5. Czy pływalnia jest utrzymywana w dobrym stanie?

Warto sprawdzić, czy pływalnia jest zadbana i czysta. Dobrym pomysłem będzie udanie się na basen samemu, w celu zapytania o powyższe kwestie, oraz samodzielne sprawdzenie warunków danej pływalni.

Co może przydać się podczas pierwszego wyjścia na basen z niemowlakiem?

Na basen z niemowlakiem warto ze sobą zabrać:

• jednorazową pieluszkę do pływania (dwie sztuki),
• dwa ręczniki (jeden do otulenia dziecka po tym, jak się go przebierze przed wejściem do basenu, a drugi będzie potrzebny, aby okryć dziecko już po umyciu w szatni),
• krem lub oliwkę do posmarowania i natłuszczenia skóry maluszka po kąpieli,
• kosmetyki do kąpieli,
• matę do przewijania (do położenia na przewijak),
• zwykłą pieluszkę (do założenia po wykąpaniu maluszka),
• komplet ubranek (do założenia po wykąpaniu maluszka). 
• jedzenie (warto mieć przygotowany posiłek dla dziecka, które z pewnością będzie po basenie głodne),
• fotelik samochodowy (zwykle na pływalniach do przebieralni nie można wjeżdżać wózkiem ze względów sanitarnych, dlatego też warto dziecko bezpiecznie wnieść i wynieść w foteliku samochodowym).

Warto zabrać dodatkowy komplet ubranek w razie, gdyby okazało się, że coś nieoczekiwanego się wydarzy. Należy pamiętać, że rodzice również powinni być odpowiednio przygotowani na wyjście z dzieckiem na basen. Rodzice powinni mieć ze sobą strój kąpielowy, ręcznik, klapki i kosmetyki. Zdarza się, że niektóre pływalnie wymagają, aby rodzice mieli założone na głowę czepki kąpielowe. 

O której godzinie najlepiej wybrać się z niemowlęciem na basen?

Wybór odpowiedniej pory dnia na wizytę na basenie z niemowlakiem, wbrew pozorom, jest niezwykle istotny. Warto wybrać porę dnia, kiedy maluszek będzie wyspany i najedzony. Uwzględnić należy również porę drzemki maluszka. Jeżeli dziecko zabierze się na basen w porze drzemki, to może się okazać, że będzie ono z tego faktu niezadowolone.

Maluszek powinien być wyspany i nieprzejedzony. Niemowlę nie może być na natomiast głodne. Tym bardziej że woda wzmaga uczucie głodu u dziecka i będzie to powodować dyskomfort. Zaleca się, aby maluch spożył lekki posiłek około 30 minut przed pływaniem.

O czym jeszcze warto pamiętać, wybierając się z niemowlęciem na basen?

Wybierając się na basen z niemowlakiem, warto zadbać, aby wizyta ta była dobrze zaplanowana. Dobre zaplanowanie i omówienie jej pomiędzy rodzicami przełoży się na miło spędzony czas. Zarówno dla rodziców, jak i dziecka. Pomoże to również ograniczyć niepotrzebny stres związany z wizytą na basenie. Warto, aby rodzice podzielili się obowiązkami i przy tym współpracowali. Należy pamiętać, że jeżeli rodzice są zdenerwowani, zaniepokojeni lub niepewni, to te emocje przenoszą się na maluszka. Dziecko wówczas będzie odczuwać niekoniecznie dobre emocje, a przecież rodzice chcą, aby czas i aktywność na basenie była dla dziecka przyjemnością. Ważne jest, aby rodzice zachowali spokój i byli dla siebie nawzajem wsparciem. 

Wybierając się z dzieckiem na basen, należy zwrócić szczególną uwagę na stan zdrowia dziecka. Maluszek powinien być zdrowy, aby móc w pełni i z przyjemnością być w stanie uczestniczyć w tej aktywności. 

Na samym końcu warto również wspomnieć, jak ważna jest systematyczność. Niezależnie czy decydując się na zajęcia z instruktorem, czy nie należy pamiętać o regularności. Pozwoli to uzyskanie większej pewności dziecka w wodzie oraz przełoży się na jego rozwój psychomotoryczny w długiej perspektywie. 

Ile powinna trwać pierwsza kąpiel na basenie z niemowlakiem?

Pierwsza kąpiel z niemowlęciem zwykle nie powinna trwać dłużej niż 30 minut. Zazwyczaj kolejne zajęcia również trwają około 30 minut. Dłuższe zajęcia mogłyby przyczynić się do przestymulowania maluszka. Ze względu na nowe środowisko, obecność wody i przeróżnych zabawek dłuższy czas mógłby prowadzić właśnie do przestymulowania. Warto zaznaczyć, że czas zajęć w wodzie zwykle podyktowany jest przez samo miejsce i w przypadku obecności instruktora powinien on być w stanie zadbać o odpowiednią długość zajęć. Natomiast zwykle, tak jak już wyżej wspomniałam, będzie to około 30 minut.

Jakie są przeciwskazania do uczęszczania z niemowlakiem na basen?

Przeciwskazaniem do uczęszczania z dzieckiem na basen z pewnością będzie jego zły stan zdrowia, który wówczas rodzice powinni skonsultować z pediatrą. Wyróżnić można przeciwwskazania do zajęć w wodzie takie jak:

• infekcje dróg oddechowych
• gorączka,
• katar,
• złe samopoczucie,
• choroby zakaźne,
• infekcje układu moczowego,
• biegunka
• niektóre choroby wrodzone i przewlekłe.

Zabranie chorego niemowlęcia na basen mogłoby przyczynić się do pogorszenia jego stanu zdrowia. Zdarza się również, że dzieci mają alergię lub zmiany skórne, które również wymagają konsultacji z pediatrą, ponieważ mogą stanowić przeciwwskazania.

 

Przed wyjściem z dzieckiem na basen, warto skonsultować się z pediatrą i upewnić się, czy nie istnieją żadne przeciwwskazania do udziału dziecka w zajęciach w wodzie.

 

Czy z niemowlęciem można kąpać się w morzu lub jeziorze?

Zwykle rodzice, którzy mają za sobą pierwsze wyjście z niemowlęciem na basen, i ich dziecko z przyjemnością przebywa w wodzie, zaczynają się zastanawiać czy kąpiel w morzu lub jeziorze będzie równie dobrym pomysłem. Szczególnie rodzice rozważają tę kwestię, gdy za oknem zaczyna robić się ładna pogoda, zbliżają się wakacje lub planują pobyt za granicą.

Kąpiel w morzu, oceanie czy też jeziorze z pewnością będzie dla dziecka całkowicie innym doznaniem niż kąpiel w basenie. Woda w tych miejscach inaczej zachowuje się niż woda na basenie. Przede wszystkim woda faluje i ma inną temperaturę. Może się zdarzyć, że dużo niższą niż w basenie. Jeżeli woda jest znacznie chłodniejsza niż powietrze, to można maluszkowi założyć kombinezon piankowy, który będzie chronił go przed wychłodzeniem. 

Przed kąpielą w plenerze należy sprawdzić, czy woda, do której chce się wejść z niemowlęciem, jest czysta. W Polsce Główny Inspektorat Sanitarny prowadzi badania wody z uwzględnieniem plaż śródlądowych oraz morskich i udostępnia aktualne wyniki na swojej stronie. Stan różnych kąpielisk można sprawdzić na podstronie "Serwis Kąpieliskowy" Inspektoratu. Warto również zwrócić uwagę na to, czy dane miejsce jest strzeżone i czy jest ratownik w pobliżu. 

Jeżeli warunki pogodowe i czystość wody na to pozwala, a dziecko jest zdrowe i nie ma żadnych przeciwwskazań do kąpieli w wodzie innej niż w basenie, to można zdecydować się na kąpiel w morzu lub jeziorze. Oczywiście pamiętając o zachowaniu szczególnej ostrożności. Należy obserwować niemowlę i to, w jaki sposób reaguje na warunki, w których się znajduje. Ważne jest, aby nie robić nic wbrew dziecku i nic na siłę. Lepiej spróbować na krócej wejść z maluszkiem do wody i zobaczyć, jaka jest jego reakcja i ewentualnie wydłużać czas, niż próbować mimo wszystko na siłę pozostać w wodzie, nawet gdy maluszek stanowczo protestuje. 

Dla niemowlęcia kąpiel w wyżej wymienionych zbiornikach wodnych będzie niepowtarzalnym doświadczeniem. Będzie również bezpośrednim kontaktem z naturą. Natomiast warto pamiętać, że woda w takich miejscach jest również żywiołem, bardzo często trudnym do przewidzenia. Dlatego też w takich miejscach rodzice powinni być szczególnie czujni i zadbać o bezpieczeństwo swoje, jak i maluszka.

Podsumowanie 

Po przeczytaniu powyższego artykułu mam nadzieje, że pierwsza wizyta rodziców z niemowlakiem na basenie będzie dużo prostsza, przyjemniejsza i bardziej zrozumiała. Maluszek powinien zapamiętać pozytywnie wyjście na basen, zwłaszcza kiedy rodzice będą przygotowani, spokojni, opanowani i pozytywnie nastawieni oraz kiedy będą ze sobą współpracować. Basen dla dziecka to nie tylko forma spędzania miłego czasu, ale także forma zabawy i możliwość rozwijania nowych umiejętności ruchowych. Warto mieć na uwadze, że nie zawsze początki przygody z pływaniem w wodzie z maluszkiem są łatwe i miłe, ale nie warto się zrażać i poddawać. W trudnych sytuacjach warto wspierać niemowlę i respektować jego reakcje oraz odpowiadać na jego potrzeby. Warto dać mu czas i na spokojnie spróbować raz jeszcze.

Na sam koniec chciałabym jeszcze raz zwrócić uwagę na bezpieczeństwo maluszka, czy to na basenie, czy innym zbiorniku wodnym. Należy pamiętać, że pod żadnym pozorem nie powinno zostawiać się dziecka samego w wodzie czy też jej okolicy. Rodzice powinni być cały czas przy dziecku.

Bibliografia:

1. Conti A. A.: Swimming, physical activity and health: a historical perspective. Dipartimento di Medicina Sperimentale e Clinica, Università degli Studi di Firenze, Italia, 2015. 
2. Łubkowska W., Szark-Eckardt M.: Korygowanie postawy ciała poprzez pływanie i ćwiczenia w wodzie. Wydawnictwo Centrum Promocji i Reklamy Remedia, Bydgoszcz, 2015: 39-49.