Moje podejście do pracy z dzieckiem oraz samej terapii

W dzisiejszym wpisie podzielę się z Wami kilkoma spostrzeżeniami na temat mojej pracy z małym pacjentami i jego rodzicami. Opowiem, jakie jest moje podejście do pracy jako fizjoterapeuty dziecięcego i na czym skupiam się podczas terapii. Na podstawie mojego doświadczenia spróbuję również odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób taka terapia powinna wyglądać.

Są to moje obserwacje oraz moje przemyślenia i trzeba pamiętać, że podejście innych fizjoterapeutów może być w niektórych aspektach różne. Uważam, że jest to całkowicie w porządku i przede wszystkim rodzice powinni znaleźć takiego fizjoterapeutą, z którym będzie się im dobrze współpracowało i będą zadowoleni z rezultatów terapii.

W artykule

1. Terapia indywidualna z fizjoterapeutą jest lepsza niż terapia grupowa

Kiedy zaczynałam pracę w zawodzie jako fizjoterapeuta, bardzo często zastanawiałam się nad tym, czy zajęcia grupowe mają sens i czy przynoszą oczekiwane rezultaty. Od swoich pacjentów również często słyszę pytania, czy powinni wybrać terapię indywidualną, czy grupową? Teraz wiem, że w niektórych przypadkach mogą się one sprawdzić. Natomiast moim zdaniem zajęcia indywidualne są dużo korzystniejsze dla dziecka aniżeli zajęcia grupowe. Przynajmniej dla zdecydowanej większości przypadków. Podczas zajęć indywidualnych jako specjalista mogę skupić się na indywidualnych potrzebach mojego pacjenta i realizować z nim indywidualnie dostosowaną do jego potrzeb terapię. Jeżeli jest to tylko możliwe, to zawsze stawiam na taką formę zajęć. W szczególności tyczy się to terapii niemowląt i dzieci. Podczas zajęć indywidualnych mogę cały czas poświęcić tylko i wyłącznie jednemu pacjentowi. Z moich obserwacji wynika, że dzieci podczas zajęć indywidualnych wydają się być bardziej skupione i mniej skrępowane. Większość dzieci, z którymi miałam taką formę terapii, lepiej współpracowała. Podczas takiej terapii łatwiej jest nawiązać relację zarówno z dzieckiem, jak i rodzicem. Jest również więcej czasu na rozmowę z rodzicem i aktywne włączenie rodzica do terapii. Warto jednak wspomnieć, że są również takie dzieci, które lepiej pracują w grupie i w przypadku niektórych dolegliwości warto wówczas spróbować terapii grupowej. W zdecydowanej większości przypadków uważam jednak, że indywidualna terapia będzie dla dziecka korzystniejsza. Jeżeli dziecko ma zamiar uczęszczać na zajęcia grupowe, to uważam, że należy sprawdzić wielkość grupy oraz to na czym będzie skupiać się terapia w tej grupie i czy na pewno na trudnościach dziecka. Oczywiście terapia grupowa może okazać się tańsza dla rodzica i bardziej lukratywna dla placówki, natomiast przede wszystkim powinniśmy się kierować dobrem dziecka, jego potrzebami i konkretnym przypadkiem.

2. Fizjoterapeuta powinien instruować oraz zachęcać do pracy w domu

Jako fizjoterapeuta nie tylko skupiam się na prowadzeniu terapii, ale skupiam się również na przekazaniu wiedzy rodzicowi. Zachęcam również rodzica do pracy w domu i kontynuowania terapii prowadzonej z dzieckiem w gabinecie. Uświadamiam rodzica, dlaczego kontynuacja ćwiczeń i zabawa z niemowlęciem lub dzieckiem w domu jest tak istotna. Dodatkowo pokazuję i opisuję rodzicowi szczegółowo ćwiczenia i w przypadku najmłodszych pacjentów zwracam uwagę na przyjazną i prawidłową opiekę oraz pielęgnację. Przeprowadzam instruktaż prawidłowej pielęgnacji maluszka i wyjaśniam, w jaki sposób rodzic powinien wykonywać codzienne czynności z dzieckiem. Podnoszenie, noszenie, przebieranie czy kąpanie również ma istotny wpływ w samej terapii, ale też w prawidłowym rozwoju dziecka. Daję również pomysły na zabawy w domu, które będą wspierały jego rozwój.

Przy okazji kolejnej wizyty zawsze staram się zapytać rodziców, czy udało się zrealizować ćwiczenia w domu. Pytam, czy były jakiekolwiek trudności z ich wykonaniem lub, czy jest potrzebne dodatkowe wsparcie. Jeżeli sprawa tyczy się najmłodszych pacjentów, to proszę rodzica o pokazanie, w jaki sposób wykonywał zadane ćwiczenia lub zabawy z dzieckiem. W przypadku starszego dziecka pytanie zwracam bezpośrednio do niego. Proszę dziecko, żeby pokazało, jak wykonywało ćwiczenia w domu. Oczywiście na bieżąco modyfikuję ćwiczenia i postępowanie według potrzeb pacjenta. Daje mi to nie jako możliwość sprawdzenia, czy pacjent wie, o jakie ćwiczenie chodzi i czy potrafi go zrobić oraz, czy pamięta, nad czym miał pracować w domu. Zawsze staram się zachęcać, aby te ćwiczenia wykonywać oraz motywować zarówno rodzica, jak i małych pacjentów. Praca w domu wpływa na całość terapii oraz pozwala na maksymalizację efektów. Warto pamiętać, że podczas terapii, rodzic powinien szczególnie obserwować dziecko pod kątem jego trudności i współpracować dalej z fizjoterapeutą. 

3. Jeżeli jest to możliwe to rodzic, podczas terapii, powinien przebywać na sali

W przypadku terapii indywidualnej w gabinecie stacjonarnym, z doświadczenia w pracy w gabinecie z małymi pacjentami uważam, że rodzic powinien przebywać razem z dzieckiem na sali ćwiczeń. Szczególnie tyczy się to najmłodszych pacjentów. W przypadku starszych dzieci zwykle zapraszam rodziców na początek terapii. Po wywiadzie, rozmowie i ustaleniach dotyczących dziecka rodzic wychodzi i czeka w poczekalni. Pod koniec zajęć rodzic ponownie wraca do gabinetu i wtedy omawiam z nim, jak przebiegała terapia oraz jak powinni kontynuować ćwiczenia w domu. Ustalamy dalszy plan terapii i rodzic dostaje zalecenia, a także instruktaż ćwiczeń. Zaznaczę, że jeżeli rodzic wyraża chęć bycia w gabinecie podczas całej wizyty, to jak najbardziej daje mu taka możliwość. Osobiście nie mam nic przeciwko temu, wręcz jestem bardzo zadowolona. Zdarza się również i tak, że dziecko niezbyt dobrze współpracuje w obecności rodzica w gabinecie. Wówczas wspólnie z rodzicem podejmujemy decyzję i rozważamy opcję przebywania rodzica w poczekalni dla dobra dziecka i powodzenia pracy z pacjentem. W przypadku niemowląt rodzic powinien być cały czas obecny na sali. Podczas trwania terapii jako specjalista staram się go cały czas angażować w przebieg zajęć i edukować. Moim zdaniem, terapia dziecka prowadzona w ten sposób wpływa pozytywnie na zaangażowanie rodzica i pozytywne efekty terapii. W przypadku terapii grupowej przebywanie rodzica na sali ćwiczeń jest w większości przypadków niemożliwe. W przypadku konsultacji przez internet rodzic oczywiście cały czas towarzyszy dziecku oraz to on wykonuje razem z dzieckiem wszystkie zalecenia.

4. Fizjoterapeuta powinien zachęcić do zaangażowania pozostałych członków rodziny

Ponownie powołując się na moje doświadczenie, zauważam, że najczęściej na terapię przychodzi tylko jeden rodzic. Z punktu widzenia fizjoterapeuty kluczowe okazuje się być przekazanie wiedzy otrzymanej od specjalisty pozostałym członkom rodziny. Jeżeli jest taka możliwość, to zachęcam rodzica obecnego podczas wizyty do przekazania informacji oraz zaleceń innym członkom rodziny. Szczególnie tym, którzy spędzają z dzieckiem najwięcej czasu. Niestety z moich obserwacji spotykam się często z sytuacją, że tylko rodzic, który przychodzi z dzieckiem na terapię czy konsultację kontynuuje z nim zalecenia w domu. Najczęściej wychodzi to na jaw wówczas, gdy podczas nieobecności lub wyjątkowej sytuacji z dzieckiem przyjeżdża drugi rodzic. Kontynuacja pracy przez jednego rodzica wydaje się to być na pierwszy rzut oka w porządku, ponieważ to ten rodzic był z dzieckiem podczas wizyty i wie, co robić. Uważam natomiast, że jeżeli jest taka możliwość, to oboje rodziców powinno się angażować w terapię i wspierać zarówno dziecko, jak i drugiego rodzica. Dlatego też zawsze staram się zachęcić rodzica, który jest obecny podczas terapii, żeby zaangażować w ten proces resztę rodziny, która otacza dziecko i jest z nim na co dzień. Mam tutaj na myśli zaangażowanie mamy, taty, babci, dziadka czy starszego rodzeństwa. Oczywiście nie zaszkodzi również przekazać wiedzy i zaleceń zdobytych u fizjoterapeuty np. opiekunce, która również spędza z dzieckiem dużo czasu. 

5. Fizjoterapeuta powinien być ogólnym wsparciem

Najczęściej rodzic przychodzi z dzieckiem do fizjoterapeuty, bo coś go niepokoi lub został do niego skierowany przez lekarza, który stwierdził, że maluszek wymaga rehabilitacji. Sytuacja nieco zaczyna się zmieniać i coraz częściej zgłaszają się rodzice z dziećmi na konsultację pod kątem profilaktyki. Nie ukrywam, że fakt ten mnie bardzo cieszy. Jest to niezwykle istotne, patrząc pod względem całościowego rozwoju dziecka. Podczas konsultacji zajmuję się obserwacją i badaniem dziecka, natomiast szczególną uwagę zwracam również na rodzica. Staram się go zawsze wysłuchać i odpowiedzieć na zadane przez niego pytania. Jest to dla mnie bardzo istotne i uważam, że jest to podstawa do nawiązania dobrej współpracy z rodzicem. Przede wszystkim zawsze staram się wytłumaczyć wszystkie wątpliwości rodzica. Chcę, aby miał on poczucie, że dana kwestia dla niego jest zupełnie zrozumiała. Poza tym uważam, że rodzic nie powinien się krępować, zadawać jakichkolwiek pytań. Nawet jeżeli jest to pytanie, o które pytał już wcześniej. Może się okazać, że rodzic po prostu potrzebuje ponownego wyjaśnienia danej kwestii i warto to zrobić. Jako fizjoterapeuta zawsze próbuję wyjaśnić wszystkie zawiłości. Kończąc ze mną konsultację rodzic, nie powinien mieć żadnych wątpliwości. Staram się zatem być wsparciem nie tylko dla dziecka, ale również dla rodzica. 

6. Nie tylko odpowiedzi na pytania, ale również aktywne wsparcie prawidłowego rozwoju dziecka

Podczas konsultacji fizjoterapeutycznej niemowlęcia lub dziecka nie tylko diagnozuję, oceniam i odpowiadam na pytania zadane przez rodzica, ale też udzielam instruktażu, w jaki sposób rodzic powinien wspierać prawidłowy rozwój dziecka. Podpowiadam, w jaki sposób rodzic może bawić się z dzieckiem i wspierać przez tę zabawę jego rozwój. Wspieram rodzica w wyborze zabawek, które będą interesujące i rozwijające zmysły i rozwój dziecka. Biorę oczywiście pod uwagę przy tym wiek dziecka, jego umiejętności i ewentualne problemy. Często rodzice proszą mnie o pomoc w wyborze pierwszych bucików lub w przypadku dzieci starszych o poradę dotycząca wyboru prawidłowego obuwia.  Dostaję również pytania od rodziców, kiedy np. zmienić wózek z gondoli na spacerówkę, żeby nie zaszkodzić dziecku. Pytań jest naprawdę mnóstwo. Wielu rodziców potrzebuje również wsparcia w kwestii prawidłowej pielęgnacji. Na te wszystkie wymienione powyżej wątki staram się szczegółowo odpowiedzieć, ponieważ mam świadomość, że moje rady mogą przyczynić się do prawidłowego rozwoju maluszka. Jeżeli sytuacja tego wymaga, to odsyłam rodzica do innego specjalisty. 

7. Fizjoterapeuta powinien być otwarty na współpracę z innymi specjalistami

Niezwykle ważne jest, żeby być otwartym i chętnym na podjęcie współpracy z innymi specjalistami. Często zdarza się, że pacjent potrzebuje być skonsultowany lub wymaga terapii, która będzie prowadzona przez innego specjalistę. Może to być np. logopeda, pedagog, osteopata itd. To nie znaczy, że pacjent ma rezygnować z fizjoterapii i rozpocząć inną terapię, natomiast i tak może się zdarzyć. Przede wszystkim w pracy z pacjentem na uwadze mam dobro pacjenta i powodzenie jego terapii, a przy tym dążenie do zniwelowania trudności. Dużą uwagę przywiązuję do interdyscyplinarnego podejścia. Staram się, aby pacjent miał zapewnioną pomoc taką, jakiej wymaga. Ponadto jako fizjoterapeuta staram się również wymieniać doświadczeniem z innymi specjalistami. Przekrojowe spojrzenie na problemy dziecka zapewni najlepsze rezultaty.

8. Atmosfera na sali powinna być przyjazna, a dziecko powinno się dobrze czuć

Nawet najlepsze ćwiczenia nie będą dobrze wpływać na dziecko, jeżeli nie będzie ono chciało ćwiczyć i nie będzie chętnie przychodzić na zajęcia. Fizjoterapeuta powinien stworzyć taką atmosferę, podczas której dziecko będzie czuć się swobodnie i będzie chętnie uczestniczyć w zajęciach. Elementy prostej zabawy są niezwykle ważne i pomocne, a co więcej przekładają się one na powodzenie terapii. Szczególnie w przypadku mniejszych dzieci. Moim zdaniem starsze dzieci również lepiej wykonują ćwiczenia, gdy pojawia się w nich element zabawy. Oczywiście dzieci lubią się bawić. Zdarza się, że wprowadzenie restrykcyjnych ćwiczeń może skutecznie zniechęcić dziecko i staram się tego unikać. Zawsze staram się pamiętać o aktywnym zachęcaniu dziecka do ćwiczenia i zawsze staram się nagradzać pacjenta pochwałą, uśmiechem czy też brawami za dobrze wykonane zadanie. Kiedy mali pacjenci widzą, że ktoś zauważa ich dobrze i starannie wykonaną pracę, są zadowoleni i chętnie ćwiczą. Może się zdarzyć, że dziecko ma gorszy dzień. Wówczas staram się wykorzystać zaplanowaną wizytę na lżejsze i przyjemniejsze ćwiczenia z większą ilością zabawy. Pozwala to zrobić kolejny mały krok w terapii, a co ważne dba o komfort dziecka i jego dobre samopoczucie.

9. Rodzic powinien cieszyć się każdą chwilą, ale być świadomym i obserwować

Podczas pracy z niemowlakami i dziećmi staram się przekazać rodzicowi, że pomimo tego, że dziecko ma mniejsze czy większe trudności, to należy się cieszyć każdą wspólną chwilą z nim spędzoną. Zachęcam rodzica, aby spędzał z dzieckiem jak najwięcej czasu, żeby budował z nim więź i relację. Wspominam jak istotne dla rodzica i dziecka, jest przytulanie się i spędzanie z nim czasu. Uświadamiam rodzica podczas spotkania, że konsultacja z lekarzem, fizjoterapeutą czy innym specjalistą jest czymś ważnym i w razie jakichkolwiek wątpliwości nie należy jej się bać i unikać. Według mnie rodzic powinien przede wszystkim zatem cieszyć się rodzicielstwem, ale również starać się obserwować dziecko i w razie konieczności konsultować ze specjalistą. Zawsze zwracam uwagę, że warto być rodzicem świadomym. Stąd też zresztą wpisy i artykuły, które pojawiają się w bazie wiedzy na stronie internetowej. Warto zaznaczyć, że częścią pracy fizjoterapeuty jest promocja zdrowia i zdrowego trybu życia.

Zakończenie

Mam nadzieję, że wyżej wymienione kwestie, po pierwsze pokażą moje podejście do terapii małych pacjentów. Ponadto pomogą rodzicom zrozumieć, w jaki sposób fizjoterapeuta pracuje. Na końcu mam nadzieję, że pomogą w wyborze odpowiedniego dla rodzica fizjoterapeuty. Wiem, że są specjaliści, którzy mają podobne przemyślenia co ja, ale też jestem świadoma, że są również tacy, których podejście może się różnić od mojego. Kwestia podejścia do pracy jest bardzo indywidualna i każdy z rodziców powinien wybrać terapeutę zgodnie z własnymi potrzebami i oczekiwaniami. Na samym końcu najważniejsze jest zdrowie dziecka i szybki powrót do sprawności. Jestem przekonana, że dobra współpraca z fizjoterapeutą jest podstawą dobrego i szybkiego leczenia.